πέπων

ο / πέπων, -ον, ΝΑ

νεοελλ.

η πεπονιά και ο καρπός της, δηλ. το πεπόνι

αρχ.

1. (ιδίως για καρπούς) αυτός που κατέστη μαλακός από τον ήλιο, ώριμος, γινωμένος

2. (ιδίως για το κρασί) εύγευστος, γλυκός

3. (για αποστήματα) έτοιμος για εμπύηση

4. ήπιος, μετριασμένος («πεπαίτερα ῥεύματα», Ιπποκρ.)

5. μτφ. α) (για πρόσ.) i) πράος, ανεξίκακος

ii) μαλθακός, νωθρός

β) (για πράγματα) ελαφρός, μικρός («ὅτ' ἤδη πᾱς ὁ μόχθος ἦν πέπων», Σοφ.)

6. (η κλητ. εν. ως προσφώνηση αγαπημένου προσώπου ή ζώου) πέπον

καλέ μου, γλυκέ μου (α. «πέπον Καπανηϊάδη», Ομ. Ιλ.

β) «κριὲ πέπον», Ομ. Ιλ.)

7. φρ. α) «πέπων σίκυος» ή «πέπων σικυός» — ο καρπός τού φυτού πέπονος τού κοινού, το πεπόνι, το οποίο τρώγεται μόνο όταν είναι ώριμο, σε αντιδιαστολή προς τον σίκυον, δηλ. το αγγούρι, το οποίο τρώγεται μόνον όταν είναι άγουρο

β) «πέπονα ποιῶ τινα»

μτφ. μαλακώνω τα πλευρά κάποιου με μαστίγωμα.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αρχαίος τ. που ανάγεται στη ρίζα *pek^w τού πέσσω* «ωριμάζω» με επίθημα -ων- (πρβλ. κώδων) και συνδέεται με: αρχ. ινδ. pak-va- και ιραν. pašto, pox «ώριμος» Τη λ. δανείστηκε η Λατινική (πρβλ. λατ. pepō), ενώ το υποκορ. τού πέπων, πεπόν-ιον έδωσε στη Νέα Ελληνική τον τ. πεπόνι].